Vergeten
oorlogsslachtoffers vroegere gemeente Steenderen
STEENDEREN - Elk jaar worden op de 4de mei zowel landelijk als plaatselijk de oorlogsslachtoffers plechtig herdacht. Zo ook in Steenderen.
Door Annie Hakken
Research Geert Jansen en Wim Knaake
Nog steeds worden bij opgravingen stoffelijke resten gevonden van slachtoffers van vliegtuigcrashes. Ook worden vliegtuigwrakken boven water gehaald waarin nog stoffelijke menselijke resten aanwezig zijn. Met de moderne technieken is het mogelijk deze mensen met bijna 100% zekerheid te identificeren en zo hebben vele onbekende Canadese soldaten, die hier hun leven hebben opgeofferd voor onze vrijheid, hun namen teruggekregen. Daardoor is het mogelijk hun familie in te lichten omtrent hun lot en de plaats van hun graf. Zo is dat ook in Steenderen gebeurd met de persoon in het graf van de onbekende soldaat: Lieutenant J.G. Kavanagh.
Bij de plaatselijke 4-mei herdenking in Steenderen worden meerdere oorlogsslachtoffers genoemd. Geert Jansen en Wim Knaake zijn van mening dat deze lijst met namen aanvulling behoeft. Dat meer mensen het verdienen om tijdens de herdenking bij naam genoemd te worden. Om recht te doen aan hun persoonlijke inzet én recht te doen aan het leed van de nabestaanden.
Beide heren, Geert Jansen geboren en getogen in Olburgen en Wim Knaake afkomstig uit Bronkhorst, hebben zich decennia lang verdiept in de geschiedenis van deze streek. Ze hebben zich ingespannen in kaart te brengen om welke mensen uit de vroegere gemeente Steenderen het gaat.
Wie en wat Geert Jansen en Wim Knaake op hun speurtocht tegenkwamen:
Van de Joodse familie Aussen, deels wonend in Bronkhorst, deels afkomstig uit Bronkhorst, zijn tachtig personen na arrestatie onder meer afgevoerd naar doorvoerkamp Westerbork en vandaar op transport gesteld naar onder andere Auschwitz en Sobibór. Eenenzeventig mensen werden in deze kampen vermoord; negen hebben het overleefd.
Van de Joodse familie Philips uit Steenderen zijn negen personen na arrestatie afgevoerd; één persoon heeft het overleefd.
In de zomer van 2020 is vanuit Westerbork opnieuw een lijst met namen uitgegeven met de tot dan toe achterhaalde gegevens. Geert Jansen beschikt over deze lijst.
De Amersfoorters
Uit de vroegere gemeente Steenderen zijn, voor zover ons nu bekend, negen personen in doorvoerkamp Amersfoort terecht gekomen. Naar kamp Amersfoort gingen mannen die zich verplicht moesten melden voor de arbeidseinsatz in Duitsland. Wanneer ze weigerden en onderdoken, werden ze soms bij toeval gevonden en/of verraden en afgevoerd naar kamp Amersfoort. Eveneens naar kamp Amersfoort gingen mensen die op het verkeerde moment op de verkeerde plaats waren. Een wrang voorbeeld is Henk Bilderbeek. Hij was op bezoek bij zijn verloofde Bep Pieper in Putten en werd opgepakt tijdens de razzia van 2 oktober 1944.
Zes mannen afkomstig uit de vroegere gemeente Steenderen zijn vanuit kamp Amersfoort naar concentratiekampen afgevoerd en stierven onder erbarmelijke omstandigheden:
H.G. Bilderbeek, concentratiekamp Ladelund, 5 december 1944;
H.G. Heusinkveld, concentratiekamp Neuengamme, 28 februari 1945;
H.G. Heusinkveld, concentratiekamp Neuengamme, 23 december 1944;
W. Heusinkveld, concentratiekamp Neuengamme, hij overleefde maar kwam doodziek thuis en overleed alsnog aan de gevolgen van het kamp, 20 juni 1945;
G. Tijhof, concentratiekamp Neuengamme, 3 mei 1945;
C. van Lier, concentratiekamp Neuengamme, februari/maart 1945.
Drie mannen werden vanuit Amersfoort tewerkgesteld, soms ver van huis en hebben ondanks alle ontberingen de tweede wereldoorlog overleefd. Dit zijn C. van Viegen, G. Peelen en J. Reesink.
Voor alle Amersfoorters is in het vroegere kamp Amersfoort een gedachtenismuur opgericht. Hiervoor heeft Geert Jansen de namen aangeleverd met bijbehorende foto’s en nadere gegevens, zodat ook de mensen uit Steenderen hun plaats hebben gekregen op deze muur.
De Indiëgangers
Eén gesneuvelde soldaat van deze groep wordt bij de jaarlijkse herdenking samen met de andere oorlogsslachtoffers bij naam herdacht. Verder behoren de Indiëgangers expliciet tot een vergeten groep.
Wanneer deze soldaten na een lange periode dienst te hebben gedaan in Nederlands-Indië eind 1949/1950 terug komen in Nederland is er geen hartelijke ontvangst van regeringswege; ook niet op provinciaal- en gemeentelijk niveau. De enige verwelkoming die deze soldaten ten deel viel, was een hartelijk gebaar van de buurt met een versierde boog en een uitgebreid ontvangstcomité. Ze werden stilletjes thuisgebracht en daarna is het ook stil gebleven…
Vanuit Steenderen hebben meer dan vijftig mensen dienst gedaan in Nederlands-Indië. Van de terugkomst bestaat een foto gesitueerd in Baak, met een hele groep voor de bus.
Van deze mensen zouden Geert Jansen en Wim Knaake graag over meer gegevens beschikken, zodat ook zij de aandacht kunnen krijgen die ze verdienen. Deze gegevens zijn voornamelijk te verstrekken door de nabestaanden, zo zij dat willen, kunnen en vooral aankunnen.
Geert Jansen en Wim Knaake hebben vanaf begin 2020 bij diverse instanties in het kader van 75 jaar bevrijding aandacht gevraagd voor bovengenoemde groepen. Er is tot op heden niets mee gedaan. De laatste jaren is rondom 75 jaar vrijheid zowel landelijk als plaatselijk veel in gang gezet en aan de orde gekomen. De Joodse slachtoffers, de Amersfoorters en de Oud-Indiëgangers zijn echter nog nooit genoemd. Geert Jansen en Wim Knaake streven er naar, dat ook deze mensen een naam krijgen bij de herdenking van de oorlogsslachtoffers.