Achterhoek 120 jaar geleden
ACHTERHOEK - Aan de hand van krantenberichten blikken we terug op gebeurtenissen uit het verleden. Deze week gaan we 120 jaar terug in de tijd naar de eerste weken van het jaar 1901. Over de opening van een zuivelfabriek, de Boerenoorlog en het huwelijk van koningin Wilhelmina met prins Hendrik.
Door Willy Hermans
HENGELO - Opening van de zuivelfabriek
Op 23 januari 1901 werd de ‘botterfabriek’ feestelijk geopend: 'Dezen morgen om 10 uur had de officiële opening der alhier gestichte roomboterfabriek plaats. Zoowel het dorp als de fabriek hadden een feestelijk aanzien. Tegenwoordig waren al de leden van het bestuur en de verschillende genoodigden, die allen hun tevredenheid te kennen gaven over de degelijke inrichting en de keurige machines welke allen in werking waren. Het moet dan ook erkend worden, dat zij zeer practisch en geheel naar de eischen des tijds is ingericht. In de openingsrede, gehouden door den eere-voorzitter J.M. Koning werd dank gebracht aan B.H. Hylkema, zuivelconsulent, voor zijn hulp en steun. Verschillende heeren voerden daarna nog het woord, tot intusschen de chocoladekar was verschenen, aan welks inhoud de aanwezigen zich te goed deden. Daarna keerde ieder, hoogst voldaan, huiswaarts. A.s. vrijdag zal de fabriek in werking te bezichtigen zijn voor de leveranciers en hunne vrouwen.'
STEENDEREN - Meester ter Haar terug uit Transvaal Steenderen.
'Zaterdagavond hadden we het genoegen G.E. ter Haar van Hengelo G. in het logement Den Bremer te hooren spreken over den Transvaalschen Oorlog en de toestanden aldaar. De zaal was meer dan bezet, en Ter Haar die na een 10-jarig verblijf aldaar voor eenige weken in zijn vaderland is teruggekeerd wist op zeer gepaste wijze zijne toehoorders te boeien en eenigszins met de toestanden bekend te maken. Te meer daar hij onderscheidene gevechten heeft meegemaakt. Door een snel paard was hij als een der weinigen aan een slachting bij de vreselijke Slag bij Elandslaagte ontkomen. Half augustus had hij 5 dagen gevechten bij Dalmanutha meegemaakt, alsmede het Beleg van Mafeking.'
Gerrit ter Haar werd geboren in 1863. Deze Hengelose wereldreiziger was onderwijzer aan de dorpsschool van 1884 tot 1891. In mei van dat jaar werd hij benoemd tot hoofd aan verschillende Gouvernementsscholen in Transvaal. In 1892 trouwde hij daar met de dochter van Jan Langeler (van de Kerkstraat) Hendrika Johanna. Kort voor het uitbreken van de oorlog was hij benoemd tot ambtenaar aan het Departement van Onderwijs in Pretoria.
Tijdens de oorlog deed hij politiedienst in Pretoria, was ingedeeld in het Boerenleger voor Mafeking en was tot zijn vertrek werkzaam bij de Hollandsch-Russische ambulance in het district Lijdenburg. Op 18 oktober 1900 keerde hij terug in Hengelo. Na zijn buitenlandse avonturen kreeg hij een betrekking aan het opvoedingsgesticht De Kruisberg in Doetinchem en daarna aan een middelbare school in Arnhem.
Diepe verontwaardiging was er toen de Engelsen in oktober 1899 de strijd tegen de Boeren begonnen. Duizenden Britten waren Zuid-Afrika binnengestroomd, toen daar diamant en goud- en zilveraders werden ontdekt. Ze wilden zich van het landsbestuur verzekeren, waarna een wrede oorlog volgde.
Om de tegenstand te breken werden de eerste concentratiekampen neergezet. Nederland voelde sympathie met de Boeren, maar mengde zich niet in de strijd. Wel stuurde Wilhelmina een kruiser om president Paul Kruger op te halen. In 1902 legden de Boeren de wapens neer.