Coops Molen is met wieken weer een echte molen
Roeden steken en bevestigen hekwerk
Door Liesbeth Spaansen
ZELHEM – De Coops Molen aan de Wiekenweg in Zelhem, gebouwd in 1818, beleefde wederom een belangrijk moment. Op dinsdagochtend 14 april werden de roeden gestoken, die het wiekenkruis vormen van een traditionele windmolen, zoals de Coops Molen is. Direct daarna werd gestart met het bevestigen van het hekwerk.
De stalen roeden werden dit jaar door fabrikant Vaags Molenwerken gefabriceerd en hebben volgnummers 459 en 460. De hijskraan van Kuiphuis Kraanverhuur hees eerst de binnenroede door de askop. Deze werd vervolgens een kwartslag gedraaid om de buitenroede te kunnen plaatsen. Met roewiggen en keerklossen werden beide roeden vastgezet.
"Ik vind het steken van de roeden eigenlijk bijzonderder dan het plaatsen van de kap. Het is nu een molen hé, echt bijzonder", lacht eigenaresse Hélène Pellegrini tevreden. Arno Duitshof was blij dat hij erbij was. "Het is toch een emotioneel moment", zegt hij. "En ook historisch."
Voorzitter van Stichting Coops Molen, Hans Meijer genoot deze ochtend van wederom een mijlpaal in de restauratie van de Coops Molen. "Het gebeurt niet elke dag, zo'n project", moet hij bekennen.
Met het plaatsen van het wiekenkruis kreeg de molen al meer vorm. Dit steken van de roeden nam uiteindelijk zo'n uur en een kwartier tijd in beslag. Wetend dat vanwege corona maar weinig mensen dit moment konden bijwonen, bedacht Arno Duitshof de livestream via facebook. "Vele geïnteresseerden keken mee via de computer."
Als alle planningen worden gehaald zal de Coops Molen draaien in het weekend van 9 en 10 mei, de Nationale Molendagen. "Die datum halen we alsnog, al zijn deze dagen afgelast door de coronacrisis", laat Arno Duitshof weten. "maar ik ben zo blij dat de mensen van Vaags al die tijd hebben kunnen doorwerken. Soms alleen, soms met twee man."
'Het is toch
een
emotioneel
moment. En
ook historisch'
De restauratiewerkzaamheden aan de Coops Molen wordt met belangstelling gevolgd. Regelmatig komen buurtbewoners even aan het hek staan kijken. "Het is een aanwinst voor Zelhem en Bronckhorst", zegt een van hen beslist en zeker van plan te komen kijken als alles klaar is.
"De officiële opening hopen we nu te houden op de verjaardag van Hélène", laat Arno weten. "Dat is op 10 oktober, 10-10-2020. En laat nu 10 ook mijn geluksgetal zijn. We hebben in alles geluk gehad. Alle plannen voor de restauratie van de molen en daarna de subsidieaanvragen zijn op tijd in gang gezet. Het bestek was er, dat hebben we opgepoetst en we konden terugvallen op het bureau van Reeuwijk Bouwmeester die de restauratieplannen heeft opgesteld, de mogelijke subsidies en vergunningen aangevraagd en de bouwbegeleiding op zich genomen."
Het ophekken van de wieken vond in de weken voor het steken van de roeden plaats. Niet bij Vaags in de werkplaats, maar op het grasveld naast de molen. Na het steken van de roeden kon direct worden begonnen met het bevestigen van het hekwerk. Eerst werd aan elke roede een eerste heklat gestoken. Daarna kon aan de beide uiteinden van de roeden verder worden opgestoken, waarbij de al gestoken heklatten als trap werden gebruikt. Dit werk nam de resterende dagen van de week in beslag.
Wiekenweg
Om vanuit het dorp en de omgeving van Zelhem het snelst bij een van de zeven molens te komen, liepen er een aantal zandwegen rechtstreeks naar toe waarover de boer met paard en wagen het graan bracht en het als meel weer ophaalde.
In de gemeentelijke wegenleggers, documenten waarin vermeld staat wie verantwoordelijk is voor het onderhoud van een openbare weg, werd duidelijk dat de naam Molenweg al in gebruik was: een daarvan was de Papenborgschen of Oosterwijkschen Molenweg, die vanuit de Oosterwijk, bij boerderij 'de Papenborg' aan de Vrogteweg begon en naar de molen van onder andere Molenkamp en te Pas liep, om bij bakker Leerink aan de Hummeloseweg tegenover de molen uit te komen. Deze straatnamen hebben maar even gefunctioneerd en zijn later weer verdwenen.
De Wiekenweg begon bij de splitsing van de Grintweg naar Hummelo (Hummeloseweg) die voorbij de Smidsstraat rechts afboog naar Hummelo. Naar links was de Wiekenweg tussen het latere Schepersbosje en het molenhuis aan de rechterkant van de weg op nummer 10. Nu is dit het begin van de Piersonstraat.
De familie Coops was al meer dan honderd jaren pachter op de standerdmolen op de Hummeloseweg 10. Derk Coops maalde vanaf 1804 zelf op de standerd korenmolen, maar kreeg onenigheid over de pacht en of onderhoud van deze oude molen. Hij besloot in 1818 om aan de Wiekenweg verder buiten het dorp met mogelijk meer wind een nieuwe stenen molen te laten bouwen: de Nieuwe Molen van Zelhem.
Derk Coops bouwde naast de Nieuwe Molen, tegenwoordig Wiekenweg 5 genummerd, een molenaarshuis. De maalderij naast de molen heeft nog een zinken plaatje met het nummer A 252. Het huis op nummer A9 en is nu Wiekenweg 9. Wanneer deze de naam 'De Wieken' heeft gekregen, is niet bekend. Op oude foto's van dit huis staat geen naam. Circa 1900 werd op het terrein nog een woning gezet en genummerd: A 253 staat met krijt geschreven op het tegenwoordige molenaarshuis aan de Wiekenweg 3. Voor de molenaarsknecht liet hij circa 1915 een huis bouwen wat nummer A131a kreeg, nu Wiekenweg 7.
De Wiekenweg is dus oorspronkelijk de zandweg die haaks op de Heijinkweg uitkomt en daar is aan genummerd. De verharde Heijinkweg was de aanvoerweg naar de molen. Alleen het stukje weg waar deze bebouwing buiten het dorp nu staat, heeft nog de naam Wiekenweg. Over andere delen van de weg is een woonwijk gebouwd.
Meer foto's staan op Achterhoekfoto.nl en facebook.com/CoopsMolen
