Josephine maakt film over impact toeslagenaffaire op kinderen

Keijenborgse studente hoopt dat documentaire volgend jaar op de landelijke televisie te zien zal zijn.

Door Luuk Stam

KEIJENBORG – Het verhaal vertellen van de tienduizenden kinderen in Nederland, die direct te maken hebben gekregen met de gevolgen van de toeslagenaffaire. Dat is het doel van de Keijenborgse filmmaakster Josephine Hanna (20), die als laatstejaars studente aan de School voor Journalistiek in Utrecht meedoet aan het project CampusDoc. Samen met medestudente Elisabeth van der Ploeg (21) maakt ze de documentaire ‘Kind van het Toeslagenschandaal’, die volgend jaar juni verschijnt tijdens het CampusDoc-filmfestival in Utrecht.

In navolging van succesvolle documentaires die eerder uit dit project voortkwamen, hoopt ook Hanna dat haar film straks op meerdere filmfestivals én op de landelijke televisie te zien zal zijn, bijvoorbeeld bij 2Doc (NPO). “Ons doel is dat zoveel mogelijk mensen onze film gaan zien”, stelt de Keijenborgse. “Achter het toeslagenschandaal zit zoveel meer dan alleen een NOS-bericht dat bijvoorbeeld vertelt dat ouders een compensatie hebben gekregen. De kinderen zijn tot op heden weinig tot niet belicht, dit is een verhaal dat verteld moet worden.”

Schulden
Door wat in de voorbije jaren de toeslagenaffaire – ook wel het toeslagenschandaal – is gaan heten, kwamen in de periode tussen 2004 en 2019 als gevolg van onterechte verdenkingen van fraude met toeslagen en een streng terugvorderingsbeleid van de overheid veel gedupeerde ouders in de schulden. In veel gevallen moesten ouders tienduizenden, soms zelfs honderdduizenden euro’s terugbetalen, naar later bleek onterecht. 

De gevolgen waren groot, van huisuitzettingen tot verscheurde gezinnen en psychische problemen. De documentairemakers spreken van ‘een verwoestende impact’ op ouders én kinderen. Zelf kiezen de filmmakers doorlopend voor het gebruik van de term ‘toeslagenschandaal’, dat is heel bewust. “Want een affaire duidt op iets dat verleden tijd is, iets dat gebeurd is en is afgesloten, terwijl mensen hier nog steeds mee te maken hebben”, verklaart Hanna. “Velen zitten nog volop in het herstelproces.”

Jeugd ontnomen
De afgelopen maanden spraken zij en Van der Ploeg met vele tientallen van hen, ook met kinderen. Wat ze veel hoorden? “Dat hun jeugd is ontnomen. Dat andere kinderen wel een cadeautje kregen met Sinterklaas en zij niet. Dat ze een jeugd hebben gehad met heel veel armoede, heel veel zorgen. Daardoor ook veel stress bij hun ouders, depressies, gezinnen die uit elkaar zijn getrokken, kinderen die uit huis zijn geplaatst. Overal in Nederland. Ook in onze omgeving, in de Achterhoek, zijn mensen geraakt. Dat was ook voor mij een eyeopener. Je weet zoiets niet. Er hangt schaamte omheen, mensen schreeuwen het niet van de daken.”

Het viel dan ook niet mee om met gedupeerden in contact te komen, laat staan met de kinderen. Door in Facebookgroepen te duiken, is dat de filmmaaksters wel gelukt. “In eerste instantie spraken we voornamelijk alleenstaande moeders”, vertelt Hanna. “Dan kom je steeds dichter bij de kinderen. Maar dan kom je ook op het punt van: zou je dit op beeld willen vertellen? Dat wil niet iedereen, zeker ook bij de kinderen is er schaamte. Toch hebben we een hoofdpersoon gevonden, een jongen die zichzelf ook inzet voor andere kinderen, een eigen podcast hierover heeft en ook heel graag aan onze film wilde meewerken.”

Crowdfunding
De opnames vinden grotendeels deze maand al plaats. Om het geheel naar een hoger niveau te tillen, zijn de maaksters op het online platform Voordekunst een crowdfundingsactie gestart om onder meer vakkundig camerawerk, edit, sounddesign en kleurbewerking te kunnen bekostigen. “Wij doen dit gratis, veel andere mensen willen ook graag helpen, maar we willen de film goed en professioneel maken”, aldus Hanna.

Dat ze als jonge filmmaakster aan een project met zo’n grote maatschappelijke waarde mag werken, noemt de Keijenborgse een eer. “Hoe langer we hiermee bezig zijn, hoe meer we erachter komen dat dit echt een heel groot verhaal is”, stelt ze. “Docenten en journalisten moedigen ons aan om hier vooral mee door te gaan, om het echt goed neer te zetten. Al die nare en trieste verhalen, het is intens, soms heel zwaar, maar ik heb vooral enorm veel respect voor de veerkracht van deze mensen. Hier zit een hele serie in. Als onze documentaire straks klaar is, ben ik hier nog lang niet klaar mee.”

www.voordekunst.nl

Klik hier om te doneren voor de crowdfundingsactie van filmmaaksters Hanna en Van der Ploeg.