‘Eigenaren van buitenplaatsen en landgoederen staan voor grote uitdagingen’

Bronckhorster Kroonjuwelen Beraad bestaat 10 jaar

Door Ceciel Bremer

BRONCKHORST/HOOG-KEPPEL - Bronckhorst telt vele buitenplaatsen en landgoederen, of kastelen zoals we ze in de volksmond noemen. “Deze gemeente staat zelfs in de top 3 van gemeentes die rijk zijn aan buitenplaatsen en landgoederen. Maar ze hebben een beetje de schijn tegen. Het lijkt allemaal pracht en praal maar ondertussen is het sappelen om alles te onderhouden, zeker met de energieprijzen van tegenwoordig”, zegt Martin van Galen, voorzitter van het Bronckhorster Kroonjuwelen Beraad dat dit jaar zijn 10-jarig jubileum viert.

Het Bronckhorster Kroonjuwelen Beraad is geen stichting of vereniging. Meer een soort platform, zegt voorzitter Van Galen die werkzaam is bij Witte Rentmeesters en Makelaars in Hoog-Keppel. “Toen de gemeente Bronckhorst in 2005 werd opgericht, ontstond de behoefte om kennis over buitenplaatsen en landgoederen met elkaar te delen. Vorden heeft van oudsher natuurlijk veel buitenplaatsen. Hummelo en Keppel ook, maar andere delen van de gemeente hebben er minder. Het is belangrijk om alle aanwezige kennis met elkaar te delen en onze krachten te bundelen, want ondanks dat de buitenplaatsen van elkaar verschillen, hebben ze ook gemeenschappelijke belangen. Daarnaast hebben we samen de gemeente nodig voor subsidies, vergunningen en kennis. Daarom is in 2012 het Bronckhorster Kroonjuwelen Beraad (BKB) opgericht.”

Het BKB heeft als doel om binnen de gemeente door samenwerking en overleg meer bekendheid en bewustwording te genereren voor dit bijzondere groene erfgoed. Een tweede doel is het realiseren van netwerken tussen overheden en eigenaren, waarin kennis en ervaring kunnen worden gedeeld om behoud en ontwikkeling van dit erfgoed mogelijk te maken en voor de toekomst veilig te stellen. Het BKB telt zestien leden bestaande uit eigenaren en rentmeesters van landgoederen en historische buitenplaatsen in Bronckhorst. Daarnaast maken gemeenteambtenaren, medewerkers van Natuurmonumenten en het Geldersch Landschap en Kasteelen ook deel uit van het Beraad.

Verduurzaming
Meerdere keren per jaar komt het BKB bijeen. Zo ook eind september op Kasteel Keppel. Dat was een speciale bijeenkomst ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan. Voor deze bijeenkomst waren ook het gemeentebestuur en betrokken ambtenaren uitgenodigd voor een informele ontmoeting. Er waren een viertal sprekers om inspiratie op te doen en daarna was er een paneldiscussie over hoe het erfgoedbeleid verder kan worden vormgegeven en hoe de gemeente hierin kan ondersteunen. “Eigenaren van buitenplaatsen en landgoederen staan voor grote uitdagingen. De meeste zijn in eigendom van particulieren en staan voor de vraag hoe zij hun buitenplaats of landgoed kunnen verduurzamen. Met de hoge energieprijzen van tegenwoordig, leeft die vraag heel erg. En dat is geen makkelijke opgave want het gaat om rijksmonumenten waardoor je aan regelgeving bent gebonden. Daarnaast hebben ze te maken met de Natuurschoonwet. Als buitenstaander lijkt het allemaal heel mooi om er te wonen, maar als je jaren niets doet aan zo’n buitenplaats of landgoed, dan is het niet zo mooi meer”, legt Van Galen uit.

Toenemende toerisme
Daar was de locatie van de bijeenkomst eind september een goed voorbeeld van. “Kasteel Keppel wordt momenteel opnieuw gevoegd. Toen we er waren, stond het kasteel in de steigers. Het is goed om daar met elkaar de enorme impact van te zien. Natuurlijk zijn er subsidieregelingen mogelijk, maar dat is slechts een bijdrage in de totale kosten. De rest moeten eigenaren zelf bijleggen, bijvoorbeeld uit de verhuur van huizen, boerderijen en grond of de verkoop van hout. De onderhoudslasten zijn flink gestegen. Dat merkt iedereen in zijn portemonnee. Ga maar eens een kasteel schilderen”, geeft Van Galen als voorbeeld. Naast verduurzaming zijn verdroging, klimaatverandering en het toenemende toerisme ook een uitdaging voor de veelal particuliere eigenaren van de buitenplaatsen en landgoederen. “Sinds de coronapandemie is er meer publiek op de been gekomen dat onze gemeente bezoekt. Dat toerisme is geweldig voor de promotie van onze streek en voor de lokale horeca, maar de tuinen van de landgoederen zijn daar niet altijd op berekend. Het zijn natuurlijk particuliere huizen. Hoe gaan we daarmee om en hoe kan de gemeente ons daarin ondersteunen? Dat is een van de onderwerpen waar we het met elkaar over hebben.”

Uniek landschap
De Achterhoek staat bekend om haar landgoederen en buitenplaatsen. Van Galen: “Ze zijn in hoge mate bepalend voor het coulisselandschap wat zo kenmerkend is voor deze streek. Nergens in Gelderland zijn zoveel prachtig bewaard gebleven historische buitenplaatsen en landgoederen te vinden als in de gemeente Bronckhorst. Elk landgoed heeft zijn eigen karakteristieke kenmerken. Samen leveren ze een uniek landschap op dat cultuurhistorisch, ecologisch en recreatief een van de meest waardevolle gebieden van Nederland is. Daarom blijven we de komende jaren graag met elkaar in gesprek over het belang van deze landgoederen, buitenplaatsen en historisch erfgoed alsmede over de vormgeving van onze toekomstige samenwerking.”