Geslaagde restauratie Boerderij De Oude Vos
Cultuur‘Mooi verhaal krijgt een nieuw hoofdstuk’
Door Richard Stegers
Historisch complex De Oude Vos in Wichmond is genomineerd voor de Monumentenprijs Bronckhorst 2022, net als de woningen aan de Molenkolkweg (nummers 12 tot en met 34) in Steenderen. De winnaar wordt bekendgemaakt op 30 augustus en de uitreiking vindt plaats op 7 september om 20.00 tijdens de startbijeenkomst van de Open Monumentendagen in de Remigiuskerk in Hengelo Gld. De Open Monumentendagen zijn op 10 en 11 september.
BRONCKHORST/WICHMOND – Jan-Jaap en Leida Zwart waren op slag verliefd op boerderij De Oude Vos in Wichmond. Ze kochten het nostalgische pand met doorrijschuur op een perceel van 11.000 vierkante meter eind 2018 en lieten het op een fraaie wijze restaureren. “Het historisch complex heeft al een mooi verhaal en wij hebben er een nieuw hoofdstuk aan toegevoegd”, vertelt Jan-Jaap Zwart.
Duurzaamheid is dit jaar het thema van de Open Monumentendagen. Bij de restauratie van De Oude Vos aan de Lankhorsterstraat 7 in Wichmond was duurzaamheid een belangrijk uitgangspunt. De monumentencommissie van de gemeente Bronckhorst was onder de indruk van de inspanningen die zijn geleverd om de boerderij van deze tijd te maken terwijl het karakter ervan behouden bleef. “De nieuwe eigenaar heeft het monument met veel respect en aandacht voor detail gerestaureerd”, zo is men van mening. “Er is op een zeer fraaie en op terughoudende wijze een balans gezocht tussen het behoud van de monumentale karakteristiek van het exterieur en interieur en het aanpassen naar de huidige wooneisen.”
Daarmee slaat de commissie de spijker op zijn kop. De boerderij is na de verbouwing klaar voor de toekomst en loopt zelfs op de muziek vooruit. “De gasaansluiting is afgekoppeld. Dat is wel zo prettig gezien de penibele situatie rond het gas en de enorm gestegen prijzen. We verwarmen en koelen met een warmtepomp, door middel van vloerverwarming is dat heel comfortabel”, zo geeft Jan-Jaap aan. Verder is er geïnvesteerd in zonnepanelen, een zonnecollector, een compleet nieuwe elektrische- en verwarmingsinstallatie en isolatiemaatregelen. “Normaal gesproken zijn oude boerderijen energieslurpers. Door het dak, de wanden en de vloeren goed te isoleren wordt dat hier voorkomen.” Een lage energierekening is het gevolg. Het karakter en aangezicht van de boerderij moesten wel behouden blijven. Daarom zijn de originele ramen met enkelglas nog intact. Luiken voorkomen dat er teveel warmte verloren gaat.
Het historisch complex in Wichmond heeft de oudste vermelding in 1652. Toenys in ’t Vosken was de naam van de voorloper van De Oude Vos. De huidige boerderij dateert van omstreeks 1880. Het beschikt over een voorhuis en een deel met prachtige oude gebinten. Voordat de huidige eigenaren het kochten, was het lange tijd in bezit van de familie Maandag. Tot ongeveer twintig jaar geleden werd er nog geboerd op het gemengde bedrijf met koeien, varkens en een stukje akkerbouw. Oude foto’s van de familie sieren de muur.
Op het perceel staat langs de weg een doorrijschuur. De Lankhorsterstraat was namelijk een belangrijke doorgaande handelsroute van Zutphen naar Duitsland. Kooplui met paard en wagen deden De Oude Vos, destijds een herberg, aan als pleisterplaats. In de doorrijschuur werd het paard gestald. Op de hilde, de verdieping, kon worden geslapen. “Het verhaal en de plek vinden wij heel bijzonder. Het heeft een rijke geschiedenis, dat maakt het speciaal.” De eveneens monumentale doorrijschuur moet nog in ere worden hersteld. Dat is een wens voor later. De boerderij zelf heeft de opknapbeurt al achter de rug. Foto’s laten zien dat het een ingrijpende verbouwing betrof. “We zagen geen beren op onze weg, maar er is uiteindelijk best veel gebeurd.” Zo verkeerde het dak van het voorhuis in slechte staat. De sporen waren ingezakt en er moest asbest worden verwijderd. De kap werd beschoten, het dak geïsoleerd, dat laatste gebeurde ook met de buitenmuren. De dakpannen konden worden hergebruikt, net als de goten. “De bovenverdieping was één grote open ruimte die je alleen met een ladder kon betreden. We hebben een vaste trap, een slaapkamer en een badkamer gecreëerd.” Beneden werd een leefkeuken gemaakt op de plek waar twee slaapkamers waren gesitueerd.
De deel heeft nog precies de uitstraling van vroegere tijden. Je ziet bij wijze van spreken de koeien, varkens en paarden nog staan. “De sfeer spreekt ons erg aan. We hebben genoeg ruimte in het voorhuis, dus kan het zo behouden blijven.” De deel voorzien van een half rietgedekt dak, beschikte over een verdieping van slieten, dat zijn doorgezaagde sparrenstammen. Die zijn verwijderd.”
De tuin werd aangepakt, er kwam een afrastering van gekloofde eiken palen en een moestuin. Ook fruitbomen, kippen en schapen deden hun intrede. In samenwerking met natuurvereniging ’t Onderholt werden een poel en struweelhagen aangelegd.
Jan-Jaap en Leida gingen gedegen te werk en schakelden voor de verbouwing plaatselijke ondernemingen in, zoals architect Warc uit Steenderen, timmerbedrijf Jolink uit Hummelo en de Nieuwe warmte uit Halle. “We hebben zelf meegewerkt en de buurt was ook behulpzaam.” Al met al was de opknapbeurt een flinke investering. De extra kosten vanwege de status van gemeentelijk monument werden enigszins gecompenseerd door een kleine subsidie. “We zijn trots op het eindresultaat en wonen hier met erg veel plezier. Mochten we de Monumentenprijs winnen, dan organiseren we een barbecue voor de mensen die een bijdrage hebben geleverd. Dat zou het project op een mooie manier afsluiten.”
openmonumentendagbronckhorst.nl
