Acht eeuwen Baakse kerken

BAAK – In de St. Martinuskerk is vanaf zaterdag 21 mei tot en met zondag 11 september de expositie ‘Acht eeuwen Baakse kerken’ te bezichtigen. De expositie, georganiseerd en bijeengebracht door de Stichting Martinushuus, geeft een beeld van de diverse godshuizen die het dorp heeft gehad. Foto’s, originele bouwtekeningen, vaandels en kerkelijke kledij en attributen vertellen een verhaal over acht eeuwen katholicisme in het dorp.

Door Alice Rouwhorst

In Baak werd vermoedelijk rond 1250 de eerste kerk gebouwd. Deze stond in de buurt van boerderij de Hof, vlakbij het huidige Dambroek. De tweede kerk, de Nicolaaskapel uit 1362 verrees ook in dit deel van het dorp. De torenruïne is daar nog een zichtbaar overblijfsel van. De derde kerk heeft ergens in een weiland gestaan in de buurt van boerderij Het Bobbink aan de Bobbinkstraat. Deze was net als de vierde kerk, het Concordia gebouw uit 1774 een kerkschuur. Een zo onopvallend mogelijke kerk in de tijd dat het protestantisme de boventoon voerde. In 1836 werd de kerk vergroot en in 1951 is de voorgevel aangepast, omdat de kleuterschool in het gebouw kwam. Na wederom een verbouwing werd in het gebouw in 1964 als de gymzaal van het dorp in gebruik genomen. De vijfde en laatste kerk is de huidige St. Martinuskerk uit 1890. Het tegenovergestelde van de kerkschuren. Deze kerk, mede mogelijk gemaakt door een schenking van de bewoners van Huize Baak, was misschien daarom ook wel, groot en hoog. Een majestueus bouwwerk, een pronkstuk, een baken in de omgeving en van verre al zichtbaar. Zaten de kerkbanken in de hoogtijdagen tjokvol, hedentendage is ook dit rijksmonument het slachtoffer van de ontkerkelijking. In december 2018 werd afscheid genomen van de werkgroep Woord- en Communieviering, het koor en enkele misdienaars. Ook werd toen de laatste weekendviering gehouden.

Rijke geschiedenis
De expositie ‘Acht eeuwen Baakse kerken’ laat een rijke historie zien. Midden in de kerk hangen aan panelen 64 foto’s op A3 formaat van verschillende kerkelijke gebeurtenissen, zoals de trouwfoto van het nog in leven zijnde oudste paar dat elkaar 61 jaar geleden het jawoord gaf ten overstaan van de pastoor, en een foto van de laatste kerkelijke huwelijksinzegening in 2007. Daarnaast zijn originele formulieren te zien zoals de aanbestedingsadvertentie uit 1889 voor de St. Martinuskerk, de zeer gedetailleerde bouwtekening van de neogotische kerk naar ontwerp van Alfred Tepe met onder andere de ondertekening van pastoor Van den Bos en een ingekleurde tekening uit 1900 van de tegelvloer zoals die er 120 jaar later nog ligt. De veertien kruiswegstatieschilderijen, geschilderd door waarschijnlijk een leerling van Willem Mengelberg die samenwerkte met Tepe, zijn uit de opslag gehaald en afgestoft. Ze pronken na zestig jaar afwezigheid weer daar waar ze horen. Verschillende beelden en kerkelijke attributen, kazuifels en vaandels die de Baakse parochie rijk is zijn te bewonderen. De doopkapel is omgebouwd tot een klein knus filmzaaltje, waarin diverse filmpjes zijn te bekijken die betrekking hebben op de St. Martinuskerk en het dorp. Fred van der Mije, eigenaar van de St. Nicolaaskapel ruïne heeft zijn materiaal over dit gebouw ter beschikking gesteld aan de expositie. Alleen tijdens de Open Monumentendagen waar hij ook aan deelneemt is dit onderdeel van ‘Acht eeuwen Baakse kerken’ bij de ruïne zelf te bekijken.

Verschillende nevenactiviteiten
Gedurende de expositie zijn er verschillende nevenactiviteiten die zeker de moeite van het agenderen en komen waard zijn.

Zo zullen tijdens de Kunst4daagse van 26 tot en met 29 mei José Spiek en Ans Leeflang (schilderijen), Ine de Laak (Raku keramiek werkstukken en geweven objecten) en Olga Ellenkamp (beschilderde zijdensjaals) hun werken laten zien en tonen op zondag 26 juni verschillende vaklieden historische ambachten, onder andere een smid en mandenvlechter.

Zondagmiddag 31 juli staat een zangoptreden gepland tussen 14.30 en 15.30 uur. Dit onderdeel is nog onder voorbehoud.

De kerktoren kan beklommen worden op 10 en 11 september tijdens de Open Monumentendagen tot bij de drie klokken. Deze dateren van na de oorlog. De oorspronkelijke vijf klokken werden gevorderd door de Duitsers in 1943. De sporen van het verwijderen van de klokken zijn nog zichtbaar. Eén van klokken viel namelijk naar beneden en beschadigde de reling van het koor.

Acht eeuwen Baakse kerken start swingend
Het startschot van de expositie wordt op 21 mei gegeven door het swingende koor A Sign of Friendship om 19.30 in de kerk. Kaarten zijn te verkrijgen aan de deur vanaf 19.00 uur of te bestellen bij stmartinushuusbaak@gmail.com.

De expositie ‘Acht eeuwen Baakse kerken’ is geopend van zondag 22 mei tot en met zondag 11 september op vrijdag, zaterdag en zondag van 12.00 tot 17.00 uur, kosten 2 euro, tot 16 jaar gratis. Tijdens de gratis te bezoeken Kunst4daagse en Open Monumentendagen is de kerk geopend van 10.00 tot 17.00 uur.