Je poen of pangpang, je geld of je leven?

Fa waka, hoe gaat het met u? In de anderhalvemetersamenleving, na de avondklokrellen, met hoestschaamte en een coronakapsel? Misschien een drive-by bruiloft meegemaakt? U voelt het al aankomen, deze Fa waka gaat over taal. Wij zouden Sranantongo, het Surinaams gaan leren. Daar is in de lockdown nog niet veel van gekomen, maar we gaan ons nu toch aanmelden voor een online cursus. Intussen pikken we natuurlijk wel wat woorden op van Surinamers die we in het dagelijks leven tegenkomen.

En dat zijn niet de scheldwoorden of de seksueel getinte terminologie, zoals dat vroeger wel gebeurde als je op vakantie ging naar een land waar je de taal niet van kende en andere jongeren je wel even zouden inwijden. Want we zijn niet meer zo jong en we zijn niet op vakantie. We leren hier vooral keurige uitdrukkingen die in het sociale verkeer van pas komen zoals A son faya, wat is de zon heet. Een brasa, een knuffel. Tamara, tot morgen en sribi switi, slaap lekker.

Als je een taal gaat leren moet je niet bang zijn om fouten te maken. Soms leer je een taal juist door fouten te maken. Zo zei ik als kind op vakantie tegen een Duits jongetje: “Das is nicht schlimm.” Hij had namelijk iets heel doms gedaan, niet slim, en dat wilde ik hem duidelijk maken. Hij keek me dankbaar aan want ik had blijkbaar in goed Duits gezegd dat het niet zo erg was. En op diezelfde manier leert Peter in zijn werk met Surinaamse collega’s ook wel eens nieuwe dingen. Al leverde hem dat in de volgende twee voorbeelden niet zozeer dankbaarheid op als wel een gulle Surinaamse lach.

De ambassade heeft een traditie voor de afronding van het jaar. Op de laatste werkdag voor Kerstmis steekt de operational manager (Peter) een ‘pagara’ af, een lange sliert hard knallend vuurwerk. Maar hier mocht pas op 27 december 2020 vuurwerk worden afgestoken dus dat kon niet doorgaan. Peter stuurde zijn medewerkers een e-mail waarin hij dit uitlegde en hij sloot af met: “Daarom zullen jullie het dit jaar hiermee moeten doen: pangpangpangpangpangpangpangpangpangpangpang!” Grote hilariteit, want pangpang blijkt een benaming te zijn voor het vrouwelijk geslachtsdeel. Niet te verwarren met bangbang, een visje dat een beetje op zalm lijkt en heerlijk smaakt op een toastje.

Aan het eind van iedere werkdag wordt op de ambassade de dagopbrengst geteld en in een kluis opgeborgen, dat zijn de contante inkomsten voor afgegeven reisdocumenten. Dat was gisteren een relatief groot bedrag in coronatijd. Peter bracht de geldla naar de kassier onder het zingen van een liedje van Wim Sonneveld: “Poen, poen, poen, poen …” Opnieuw kreeg hij de lachers op zijn hand, want in het Sranantongo is poen een synoniem van pangpang.

Als onze leraar of lerares ons vraagt wat we willen leren, zal ons antwoord zijn dat we graag eerst alle schuttingwoorden en aanverwante artikelen willen leren, vooral woorden die in het Nederlands ook bestaan maar iets heel anders betekenen – en helemaal als ze in het Sranantongo kunnen worden vervangen door poen of pangpang. En zo zijn we toch terug bij de vakanties van onze jeugd.

Odi odi! Groetjes!
Anke en Peter

Peter en Anke Frerichs wonen sinds 25 augustus 2020 in Suriname. Peter werkt op de ambassade in Paramaribo als Operationeel Manager. Anke hoopt boeken te vertalen, taallessen te geven en wie weet wat er nog meer op haar pad komt.