Toldijkse broers winnen innovatieprijs varkenshouderij

‘We merken dat steeds meer mensen in onze sector geloven in dit concept’

Door Ceciel Bremer

TOLDIJK – Waarom zijn vaak zoveel omwonenden tegen de komst van een nieuwe varkensstal terwijl varkens zulke mooie dieren zijn? Dat moet toch anders kunnen. Dat was het praktische uitgangspunt voor de Toldijkse broers August en Otto Offenberg, die zelf opgroeiden op een varkensboerderij, om samen met Rob Nieuwenhuis uit Sinderen en Groessenaar Jeroen Koks een revolutionair varkenshouderijconcept te bedenken dat de naam Zonvarken kreeg. Donderdag 10 december werd Zonvarken uitgeroepen tot winnaar van ‘Het beste idee van Varkensland 2020’.

Een varkensboerderij die diervriendelijker, milieuvriendelijker, boervriendelijker, klimaatvriendelijker en buurtvriendelijker is. “Het lijkt misschien onmogelijk maar het kan echt”, zegt August Offenberg overtuigend. “Ons idee laat zien dat maximaal dierenwelzijn, minimale uitstoot van CO2, ammoniak, fijnstof en geur prima samen kunnen gaan met een gezond inkomen voor de boer. Wij geloofden daar al langer in. Nu we zijn uitgeroepen tot winnaar van ‘Het beste idee van Varkensland 2020’, merken we dat steeds meer mensen in onze sector daarin geloven”, zegt de Toldijker. De verkiezing ‘Het beste idee van Varkensland’ is in het leven geroepen om innovatie en samenwerking bij varkenshouders te bevorderen. Tijdens de finale presenteerden vijf finalisten hun kansrijke ideeën voor de varkenshouderij waarna de heren van Zonvarken uiteindelijk als winnaar uit de bus kwamen.

Weerstand
Het idee voor Zonvarken ontstond een paar jaar geleden toen Rob Nieuwenhuis, die samen met Offenberg een voerfabriek heeft, bij zijn oudershuis in Angerlo een varkensstal wilde bouwen. Nieuwenhuis stuitte echter op vrij veel weerstand uit de buurt en zijn plannen leidden uiteindelijk niet tot de bouw van een stal. Offenberg: “Dat was voor hem een eyeopener: ik wil graag boer worden en varkens houden maar er is zoveel weerstand. Is het misschien niet mogelijk om een varkensstal te bouwen waar ik een leuke boterham aan kan verdienen en die wel wordt omarmd door de buurt?” Nieuwenhuis sparde daar regelmatig over met Jeroen Koks. Toen Otto Offenberg overschakelde van een reguliere varkenshouderij naar een biovarkenshouderij kwam hij ook met Nieuwenhuis in contact over hoe het anders en beter kon. August raakte door zijn compagnon en jongere broer vervolgens ook geïnspireerd door het idee iets nieuws te ontwikkelen en zo kwamen de heren regelmatig bijeen om hun ideeën verder uit te denken.

Kleinschalige bedrijven
“Het samen sparren en overleggen over hoe het anders kon, was al leuk”, benadrukt Offenberg. “We hadden niet eens uitgesproken dat ons plan in een bedrijf moest worden gegoten.” Maar uiteindelijk werden de plannen begin 2019 zo concreet dat samen een bedrijf oprichten een logische stap was. Maar wat houdt het concept Zonvarken eigenlijk in dat het revolutionair genoemd kan worden? August legt het in hoofdlijnen uit: “Een Zonvarken boerderij is met 50 zeugen en bijbehorende biggen kleinschalig van opzet. In de Zonvarkensstal blijven de biggen door de uitgekiende hokindeling van geboorte tot slacht in hetzelfde hok om stress te voorkomen. Ter vergelijking: nu worden biggen na vier weken bij de zeug weggehaald en verplaatst naar een ander hok. Alle varkens bij Zonvarken liggen in strohokken en kunnen altijd naar buiten. De varkens krijgen circulair voer dat voor 100% uit rest- en retourstromen van humane voeding bestaat. Het voer wordt verstrekt vanuit een nieuw systeem waardoor geen voersilo’s en bulkauto’s meer nodig zijn. Dat scheelt enorm veel energie”, vertelt de ondernemende Toldijker. De verwachting is bovendien dat het varkensvlees van Zonvarkens door het circulaire voer, een sedumdak met zonnepanelen en door voorkoming van methaanvorming klimaatneutraal geproduceerd kan worden.

De heren van Zonvarken wilden ook de uitstoot van ammoniak en methaan verminderen en bedachten daarvoor samen met Tangelder uit Silvolde een ingenieus systeem waarbij mest en urine bij de bron worden gescheiden. Offenberg: “Onder de roosters in het buitengedeelte liggen platen, waar de mest opvalt. In die platen zitten gaten waar de urine doorheen sijpelt naar een lager niveau, niveau twee. De mest blijft liggen op het eerste niveau. Die volle platen worden automatisch elke dag onder de roosters doorgeschoven, eruit gehaald en schoongemaakt om vervolgens weer opnieuw onder de roosters te worden ingeschoven.”

Speciale brokken
Zonvarkens krijgen brokken die zijn gemaakt uit rest- en retourstromen uit de levensmiddelenindustrie. Offenberg: “Je moet dan denken aan voedingsmiddelen die niet perfect zijn of die afgezeefd zijn. We voegen daar vitaminen en mineralen aan toe en laten er brokken van maken. Ja, die brokken zijn duidelijk anders dan reguliere varkensbrokken. Ze ruiken naar chocola”, lacht de Toldijkse ondernemer. Ook bij de aanvoer van het voer is gedacht aan het milieu. Waar normaliter bulkwagens het voer in silo’s blazen en veel energie vrijkomt, worden de brokken voor de Zonvarkens in een container klaargezet. Een zelfgemaakte voermachine strooit vervolgens de brokken in de hokken over de vloer. “Bewust op de vloer want we willen het groepsproces en het wroet- en snuffelgedrag bevorderen”, voegt Offenberg eraan toe.

Afzetgarantie
De eerste Zonvarken boerderij is inmiddels in De Heurne gerealiseerd waar de heren nauwlettend volgen hoe hun plan in de praktijk uitpakt. Uiteindelijk is het de bedoeling uit te groeien naar 13 boerderijen binnen de coöperatie Zonvarken. De eerste hebben de heren dus zelf gebouwd. Bij de volgende is het de bedoeling dat de belangstellende boeren zelf gaan bouwen en samen met de overige leden van de coöperatie eigenaar worden van de varkens. “Aan belangstelling hebben we vooralsnog geen gebrek; een aantal geïnteresseerden heeft zich al bij ons gemeld. Maar het vervolg valt of staat met de afzetgarantie: als we zeker weten dat we het vlees voor een langere periode kunnen verkopen aan een winkelketen, dan kunnen we verder met een tweede stal”, aldus Offenberg.

Zover is het nog niet. Ondertussen vervelen de heren zich nog niet want aan ambities geen gebrek, laat Offenberg weten: “Ons idee is gebouwd op basis van het driesterren-beter-leven-keurmerk. Dat staat gelijk aan biologisch vlees. Maar we willen ook bekijken of we de vleesvarkens periodiek misschien in de wei kunnen laten wroeten. Dan maken we alweer een stap vooruit”, klink het veelbelovend.