A son faya!

Hoe het met ons gaat? We wachten op de container met onze inboedel, zodat we het huis wat gezelliger kunnen maken. Gezelliger, niet warmer, het is al zo warm hier, a son faya! Wat is de zon heet! ‘s Nachts koelt het nauwelijks af. Met het water uit de koude kraan kun je een gekookt eitje echt niet laten schrikken en als je koude handen hebt – hoe dan? – kun je ze warmen aan de tegels van het sanitair. Een fietsvakantie in Suriname staat bij ons in ieder geval niet op de bucketlist. Vorige week overleed in Commewijne een jongen van 16 jaar na een bezoek aan het zwembad. Hij was te lang in de zon gebleven.

Wij zijn vorig weekend op een paar voormalige plantages geweest, met hoeden op en een fles water in de hand liepen we rond in roestige fabrieksgebouwen waar je bang bent dat het dak of wat daarvan over is boven je hoofd instort. Een aftandse koffiemaalderij die nog steeds in gebruik is, Katwijk koffie is in Paramaribo een begrip. Een suikerrietplantage waar tot ver in de jaren ’90 rum werd gestookt, verlaten en vol wespennesten. Een rondleiding van een man die daar zelf nog heeft gewerkt en liefst eigenhandig het verval zou tegengaan. Een oud spoorlijntje, grotendeels overwoekerd. Formidabele afgetakelde machines voor het malen van suikerriet, honderd jaar geleden gemaakt door Werkspoor Amsterdam. Cultureel erfgoed, totaal overgeleverd aan de elementen. De overheid heeft andere zorgen en de eigenaren hopen nog wat geld voor het oud ijzer op te strijken.

Ik voelde me een beetje een ramptoerist, met mijn hoed en mijn water en de vrijheid om even de schaduw op te zoeken als het me te heet werd. In de brandende zon hebben hier slaven en ‘arbeidsmigranten’ gewerkt, gewoond, geleefd, onder het juk van kolonisten en vaak ook landgenoten die deel van het systeem waren.

Met de boekenclub – die van ‘vrouwen van’ – hebben we het boek ‘Hoe duur was de suiker?’ van Cynthia McLeod gelezen en naar de film gekeken, met de schrijfster zelf als eregast. Haar vader, Johan Ferrier, was de eerste president van Suriname na de onafhankelijkheid in 1975. Zij is inmiddels 84 jaar. Ze vertelde ons over haar leven maar nog meer over Elisabeth Samson, een achttiende-eeuwse welgestelde ‘vrij geboren’ zwarte vrouw die met een blanke man wilde trouwen. Historici namen lange tijd aan dat zij slavin en bijslaap was geweest van een blanke planter, wiens vermogen zij zou hebben geërfd. Door degelijk archiefonderzoek wist McLeod hele andere feiten aan het licht te brengen, die inmiddels algemeen worden erkend en die zij in een ander boek heeft beschreven. Misschien gaat u het lezen dus we laten u nog even in het ongewisse.

McLeod brengt in haar werk nuances aan in het algemene beeld van de slavernij. Het was letterlijk niet zwart-wit en wat weinig mensen wisten, er waren ook Joodse Surinamers. Dat alles neemt niet weg dat het soms lastig voelt een witte Hollander te zijn in een land met zo’n verdrietige en gewelddadige geschiedenis. Het is goed daar in de brandende zon bij stil te staan.

Odi odi! Groetjes!
Anke en Peter Frerichs

Peter en Anke Frerichs wonen sinds 25 augustus in Suriname. Peter werkt op de ambassade in Paramaribo als Operationeel Manager. Anke hoopt boeken te vertalen, taallessen te geven en wie weet wat er nog meer op haar pad komt.