Afbeelding

Oerend Smart | Anti-held

Opinie

Autoriteit, gezag en leiderschap: lang dacht ik dat ze onlosmakelijk verbonden waren met krachttermen. Daadkracht, zelfvertrouwen, ferme taal, strengheid, ambitie, charisma, heldhaftigheid. Maar hoe meer iemand regeert met zijn spierballen, des te sneller ik mijn respect voor hem of haar verlies. Wat is dan het geheim van waar leiderschap?

Autoritair is niet hetzelfde als autoriteit. Donald Trump is een autoritair man. Maar geniet hij ook autoriteit? In bepaalde kringen zeker, maar ik heb de indruk dat zijn gezag - ironisch genoeg door zijn autoritaire gedrag - aan het afkalven is. Zijn eigen partijgenoten beginnen zich inmiddels zelfs openlijk van hem af te wenden. Autoriteit is niet iets wat je persoonlijk kunt afdwingen; het is iets wat je moet verdienen. Autoriteit moet je worden verleend.

Neem daartegenover Jacinda Ardern, de premier van Nieuw-Zeeland. Wereldwijd oogst ze lof voor haar (letterlijk) ontwapenende leiderschap. De Groene wijdde onlangs een artikel aan de vrouw die zich in haar politieke loopbaan vooral voornam géén premier te worden. Haar leiderschap drijft voor de verandering eens niet op populisme, vijandschap en het zaaien van verdeeldheid, maar op empathie, diplomatie en het zoeken naar verbinding.

Afgelopen week was ik dichterbij huis getuige van leiderschap. Bij ‘True Stories Told Live’ in Vragender vertelde Tanja van Zuilen openhartig over haar ervaringen als maatschappelijk werker in Gouda. Op een bovenverdieping in de moskee begeleidde ze jongeren op weg naar volwassenheid. Op een dag stormde een collega naar boven: de boel was aan het escaleren beneden. Tanja rende naar beneden. In de eerbiedwaardige ruimte vlogen Marokkaanse jongeren elkaar schreeuwend in de haren. Eén van hen, Karim, was het pispaaltje van de groep en werd uitgejoeld. Hij rende over de tafels. Een verschrikkelijk gezicht op deze gewijde plaats. Tanja’s bloed kookte. Ze stond op het punt om met harde hand een einde te maken aan het onterende tafereel.

Maar dan komt meneer Hajji, de voorzitter van de moskee, binnen. Een man met gezag. In één klap is het muisstil. Gespannen wachten de jongens op wat komen gaat. Meneer Hajji stapt op Karim af en richt zijn hand op. Iedereen houdt zijn adem in. Maar dan gebeurt het: meneer Hajji streelt zachtjes de wangen van Karim, waar stilletjes tranen over beginnen te rollen. ‘Word kalm, Karim, word maar kalm.’ Hij krijgt een glaasje water en de rest van de groep een glaasje ranja. De rust keert terug. De grootste pestkop biedt Karim zijn excuses aan. De rest volgt.

Ja, een leider is sterk, maar niet op basis van zijn spierballen. Het kenmerk van een ware leider schuilt denk ik in het haarfijn doorzien van een situatie en weten wat die situatie nodig heeft. Leiderschap draait niet alleen om daadkracht, maar in de eerste plaats om aandachtig luisteren, om buitengewoon sterk afgestemd zijn op de omgeving. Natuurlijk gaat dit ‘verstaan’ vervolgens gepaard met optreden. Je zou dat moed kunnen noemen. Toch denk ik dat ware leiders zouden gruwelen bij het woord. Is de ware leider een held? Misschien eerder een doodgewone anti-held.

Sylvia Heijnen is oprichter van de Koppelkerk - vrijplaats voor kunst en cultuur in Bredevoort

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant