Uut 't Wald | Huus of hoes

Huus of hoes

Zeg je nou huus of hoes? Het is een vraag die me vaak wordt gesteld. En steevast is mijn antwoord: Het is maar net waar je woont.
Met het Achterhoekse woord voor huis is het net als met zovele andere woorden in onze streektaal. Er is weliswaar slechts één Achterhoek (volgens Willem Sluiter), maar de Achterhoekse taal verschilt van plaats tot plaats. In ieder geval een beetje. In het ene dorp bijvoorbeeld heet een huis vanouds een hoes, vier kilometer verderop kan men spreken over een huus. En om het allemaal nog een beetje ingewikkelder te maken kunnen ook nog eens beide woorden in één en hetzelfde dorp worden gebruikt. Omdat (bijvoorbeeld door verhuizingen) de taal niet altijd helemaal 'zuiver' blijft. Maar hoe dan ook, huus en hoes zijn allebei goed.
Ook het Nederlandse woord woning heeft een Achterhoekse variant. En die verschilt ook weer van plaats tot plaats. In de noordoostelijke Achterhoek spreekt men van een wonning, rond Doetinchem van een woning. Daar wordt dus in feite het Nederlandse woord gebruikt. Maar ook het woord wonninge komt voor, bijvoorbeeld rond Aalten en Lichtenvoorde. Alleen in Winterswijk spreekt men van een wonnink, terwijl het woord wonneg slechts in en rond Laren voorkomt. Typisch voor de Liemers tenslotte is de variant wonung.
Zeker in de dorpen in de Achterhoek spreekt men ook wel van een woonhuus. Daarmee wordt verwarring met boerderijen (die soms ook midden in het dorp staan) voorkomen. Natuurlijk is ook zo'n boerderij een woning. Maar sinds het 'los hoes' is verdwenen, wordt nog slechts in een gedeelte van de boerderij gewoond. Inderdaad: in het veurhuus. Of veurhoes. Net wat u wilt.