Sander Grootendorst: 'Het is in mijn hoofd net een dierentuin'

Nieuwe Oerend Smart-columnist heeft oog voor het bijzondere van de natuur

ACHTERHOEK – Al voor hij zijn jas uit heeft gaat het gesprek met Sander Grootendorst (60) over de natuur. "Een jas was niet nodig geweest", merkt hij op als hij het kledingstuk over de stoel in het Zutphense Volkshuis hangt. "Het is nog zo warm." De mens en ook de natuur zijn behoorlijk in de war van deze hoge temperaturen, zo half oktober. "Er zijn zelfs alweer bijen waargenomen die pas in het voorjaar tevoorschijn zouden moeten komen."

Door Gerwin Nijkamp

Waarnemen, informatie zoeken en zijn ontdekkingen op een zo boeiend mogelijke manier vertellen. Dat is wat de journalist, dichter en kersverse Oerend Smart-columnist al bijna zijn hele leven doet. Om de vier weken zal hij zijn belevenissen, beschouwingen en meningen delen met de lezer. Centraal staat telkens het thema mens en natuur, een onuitputtelijke bron van inspiratie en verwondering voor de in Zutphen woonachtige schrijver. Zo blijkt ook tijdens dit gesprek. Regelmatig veert hij op en wijst een vinger omhoog: het teken dat weer een 'natuurlijk' verhaal in hem opborrelt. "Ik zeg wel eens dat mijn hoofd net een dierentuin is. Bijna alles roept bij mij een associatie op met iets in de natuur." Al zo lang hij journalist is, vertaalt hij die natuurlijke verwondering en verwondering over de natuur naar teksten. Onder andere voor de Graafschapbode, het Gelders Dagblad en de laatste decennia voor de Stentor schreef hij vele artikelen en columns. Ook in de poëzie van Grootendorst is de natuur een geliefd onderwerp.

Met de paplepel ingegoten
De liefde daarvoor kreeg hij er met de paplepel ingegoten door zijn moeder, die Indonesisch is. Zij verliet haar geboorteland, waar ze in haar tuin de atlasvlinder – 'behoort tot de grootste ter wereld, leeft maar een paar dagen' – kon zien vliegen, om in Amsterdam te gaan wonen. "Van het kleine beetje geld dat ze overhield, kocht ze een van de eerste edities van Petersons Vogelgids. Ze wilde per se weten welke vogels er allemaal in het park vlogen. We hebben dat boek nog steeds." Ook Sander had al op jonge leeftijd interesse in de natuur én voor taal. "Jaren hield ik een dagboek bij en schreef ik op welke vogels ik had gezien", vertelt hij. "In de puberteit was dat even wat minder", voegt hij er lachend aan toe.
Sander woonde de eerste zeven jaar van zijn leven in de hoofdstad, tot het gezin naar het oosten van het land vertrok. Desalniettemin voelt Amsterdam nog steeds als thuis voor de journalist, al ware het zijn tweede. Want de Achterhoek ligt hem het meest na aan het hart. Het is met name de IJssel, de natuurlijke grens tussen deze regio en 'de rest van Nederland', die als een rode draad door zijn achtertuin en daarmee zijn leven loopt. Hij woonde eerst in Duiven en Doesburg en inmiddels is Zutphen al vele jaren zijn thuisbasis.

Langs Berkel en IJssel
Al in zijn jeugd kwam hij dagelijks in aanraking met de rivier. "Toen ik naar school ging, stak ik twee keer per dag de IJssel over", vertelt Sander. Pas echt onder de indruk raakte hij toen de brug een keer afgesloten was en Sander met het pontje bij Westervoort naar de overkant ging. "Daar droom ik nu nog regelmatig over."

'Op de IJssel maak je de geschiedenis van het landschap live mee'

Later zou hij nog vele malen de IJssel afdalen. "Het is nog echt een natuurlijk kronkelende rivier. Ook het landschap dat zich als het ware opent voor de rivier is prachtig: je gaat langs de uiterwaarden, maar je komt ook plekken tegen waar je je eeuwen terug in de tijd waant, alsof je in een oergebied bent, terwijl de bewoonde wereld nooit ver weg is. Dat is ook het bijzondere: je maakt de geschiedenis van het landschap live mee", klinkt het enthousiast. "En dan is er ook nog de lieflijke Berkel die het Achterhoekse landschap meebrengt." Jaren schreef hij daar bij de Stentor verhalen over op de veelgelezen pagina's Langs Berkel en IJssel.

Niet voor geitenwollensokken
Er zijn mensen die bij de natuur enkel denken aan iets kwetsbaars dat ons rust en ruimte biedt, een plek voor bezinning, de groep die door anderen gekscherend geitenwollensokkentypes worden genoemd. Voor Sander gaat die vlieger niet op. Door zijn ogen bekeken is de natuur geen statisch geheel, maar een enorm dynamische wereld waar op bijna elke vierkante meter iets nieuws te ontdekken is. De ontwikkeling die de natuur het hele jaar doormaakt, haar aanpassingsvermogen: elke dag verwondert hij zich er nog over. En wat te denken van de invloed van de natuur op de economie, de cultuur en onze taal. Ze is alomtegenwoordig.

Slimme natuur
In zijn columns zal hij het vooral hebben over de natuur en hoe zij zich verhoudt tot de mens. "Ik wil de lezers vertellen over het mooie en het bijzondere dat de natuur ons te bieden heeft, niet de sombere verhalen. Er is al veel slecht nieuws als het om de natuur gaat", weet de journalist als geen ander. Wie goed oplet ziet echter ook hele bijzondere dingen. "Er zijn bijvoorbeeld muizen die kunnen leven van bij het vuil gegooide hamburgers. Het lichaam van die beestjes heeft zich zo ontwikkeld dat ze een hoger vetpercentage in hun voedsel aankunnen." Hij voegt er snel aan toe: "Nu wil ik absoluut geen pleidooi voor vervuiling houden, maar het is toch bijzonder dat de natuur zich zo snel kan aanpassen?" Gaandeweg het gesprek komt hij nog met vele van dit soort voorbeelden: gras dat altijd en overal blijft groeien, vogels die het folie van melkflessen doorprikken om bij hun lekkernij te komen en dat binnen no-time communiceren met hun soortgenoten door het hele land. Oerend Smart dus, die natuur. En vol mooie en bijzondere verhalen. "Als journalist heb je op verjaardagen sowieso altijd wel iets te vertellen doordat je zoveel mensen spreekt, maar als je ook nog eens veel over de natuur weet, dan zit je helemaal gebakken", lacht hij.

Sander Grootendorst zal vanaf heden om de vier weken de lezers van alle veertien titels die Achterhoek Nieuws uitgeeft, voorzien van gesprekstof met zijn Oerend Smart-column. Dat zal binnenkort ook Sylvia Heijnen (directeur van culturele vrijplaats De Koppelkerk in Bredevoort) doen. Binnenkort stelt zij zich net als Sander in een uitgebreid interview voor. Daarnaast blijven de vertrouwde columnisten Linda Commandeur en Gert-Jan Hospers hun bijdrage leveren aan Oerend Smart.