Afbeelding
Foto: Nick Oostendorp

Zwaleman | Drieslagstelsel

Algemeen

Drieslagstelsel

"Is het belangrijk, dat kinderen boeken lezen?", vroeg Matthijs van Nieuwkerk aan Jan Terlouw. De 86-jarige eminence grise van de liberale politiek die in december 2016 door De Wereld Draait Door werd neergezet en sindsdien gekoesterd als Ons Nationaal Geweten. U weet het vast nog, met dat touwtje uit de brievenbus.
Van Nieuwkerk verwachtte een kort antwoord, maar Terlouw nam er de nodige minuten voor. "De tijd is nu eenmaal zoals die is en er wordt inderdaad minder gelezen", stelde hij vast. Zonder daar nu direct een waarde-oordeel aan vast te plakken. Maar vervolgens wees hij wel op onderzoeken, die hebben uitgewezen dat kinderen die veel boeken lezen, een grotere algemene ontwikkeling opbouwen en daarmee een voorsprong krijgen in het leven.
Natuurlijk, dacht ik, kennis is macht. Maar die kennis kun je toch ook op andere wijze overdragen, dat hoeft toch niet per se door middel van boeken? (Als fanatiek lezer speelde ik even advocaat van de duivel). Maar deze in werkelijkheid niet eens gestelde vraag werd meteen door Terlouw weerlegd. Als oud-wetenschapper en voormalig politicus heeft hij nog best het een en ander te vertellen, legde hij uit. "En als ik dat in de vorm van een verhaal doe, komt dat vaak het beste over."

Ik moest daaraan denken toen ik een paar dagen later zat te lezen in de historische roman Tijl, van de Duitse auteur Daniel Kehlmann. Die beschrijft in het begin van zijn boek de weg die de hoofdpersoon gaat om van de molen van zijn vader in het dorp te komen. Waar het bos minder dicht wordt en je het bouwland van het dorp oversteekt, velden, weilanden en akkers, een derde braak, tweederde in gebruik, (…) zie je de spits van de kerktoren al.
Een derde braak, tweederde in gebruik. Het zijn die zes woorden die me troffen. Ze vormen namelijk een subtiele verwijzing maar het drieslagstelsel, de in het verleden gangbare landbouwmethode, die onder Karel de Grote al werd ingevoerd. En tot de komst van de kunstmest in zwang bleef. Op een akker verbouwde een boer één jaar wintergraan (tarwe of rogge), het tweede jaar zomergraan (gerst of haver) en het derde jaar niets. Door één jaar braak te liggen kreeg de grond de kans zich te herstellen.
Ongetwijfeld heeft meneer Hutjes, mijn geschiedenisleraar op de RSG Lochem, me daarover verteld. Maar dat zou ik allang zijn vergeten, als ik er ook niet over had gelezen. Eerst in de historische roman De Zanger van Coevorde (een soort Fulco de Minstreel voor volwassenen), later nog in tal van andere, vooral non-fictie-boeken.
Dat is dus die algemene ontwikkeling waarover Terlouw het had, bedacht ik. Maar dan nog…. Is het nu echt belangrijk om te weten wat het drieslagstelsel inhield?
Ja dus! Omdat we van de geschiedenis kunnen leren. Als u hem gelezen hebt, denk dan nog even aan mijn column van vorige week. Over de Achterhoekse bodem, die zo dood is als een pier. Waaruit door pesticiden en meststoffen alle leven is verdwenen. Terwijl dat leven (insecten, maar ook de mollen die van die insecten leven) juist zo belangrijk is voor de vruchtbaarheid van de grond.
Het is maar even een losse gedachte, hoor. Omdat ik er niet echt verstand van heb. Maar zou dat drieslagstelsel niet iets zijn voor onze Achterhoekse boeren?

Advertenties doorgeplaatst vanuit de krant